چهارمین حضور امیرعبداللهیان در مسکو؛ گامی در جهت تقویت مناسبات رو به گسترش ایران و روسیه
چهارشنبه نهم فروردین ماه سالجاری، «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه برای چهارمین بار در یک سال و نیم گذشته میزبان حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران بود. سفری که به دعوت وی و به منظور رایزنی درباره مناسبات دوجانبه و تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی صورت گرفت.
به گزارش راهبرد معاصر بدین منظور حسین امیرعبداللهیان در ساعات پایانی سه‌شنبه هشتم فروردین ماه در رأس هیأتی شامل ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه، مهدی صفری معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه، علیرضا حقیقیان دستیار وزیر و مدیرکل اوراسیای وزارت خارجه، علی اصغر خاجی مشاور ارشد وزیر امور خارجه در امور ویژه سیاسی، حسن کاظمی قمی نماینده ویژه ایران در امور افغانستان و علی علیزاده عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی وارد مسکو شد. وی در بدو ورود در جمع خبرنگاران مناسبات دو کشور به ویژه در یک سال و نیم گذشته را کاملا مثبت خواند و با بیان اینکه حجم تبادل تجاری ما در یک و نیم سال گذشته به بیش از ۳.۵ برابر افزایش پیدا کرده، افزود: پرونده‌های متنوع روابط دو کشور در حوزه‌های اقتصادی، تجاری، سیاسی، فرهنگی و گردشگری، امنیتی و دفاعی کاملا فعال شده و دو طرف در همه این بخش‌ها از پیشرفت مناسبات در راستای منافع دو ملت و دو کشور ابراز رضایت داریم.
امیرعبداللهیان درباره محور گفت‌وگویش با همتای روس نیز خاطرنشان کرد: محور اصلی مباحث ما پیگیری موضوعات دوجانبه است. موضوعات زیادی در دستورکار ما قرار دارد که باید بیش از پیش فعال شود. در خصوص مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی نیز گفت‌وگو خواهیم کرد، از جمله موضوعات مطروحه‌ای که در دستورکار مشترک ما می‌تواند قرار بگیرد، تمرکز بر بحران‌هایی است که در منطقه وجود دارد. دریچه گفت‌وگو درباره برجام همچنان باز است و یکی از موضوعات گفت‌وگو با آقای لاوروف، به برجام و بازگشت طرف‌ها به تعهداتشان برمی‌گردد.
امیرعبداللهیان در پاسخ به پرسشی درباره ابراز نگرانی آمریکا از همکاری دفاعی روسیه و ایران اظهار داشت: طبعا همکاری‌های دفاعی یکی از موضوعات در دستورکار مشترک ایران و روسیه است. همکاری‌های ما علیه هیچ طرفی نخواهد بود.
چهارمین سفر امیرعبداللهیان به مسکو قرار بود اواخر دی ماه سال گذشته (۱۴۰۱) انجام شود که امیرعبداللهیان به آنکارا رفت و اعلام کرد که سفر به مسکو با قدری تاخیر انجام خواهد شد. وی در این باره گفت: طبق برنامه‌ای که هماهنگ شده بود و به خاطر تحرکات منطقه‌ای قرار بود من هم در روسیه باشم و هم آنکارا که علت آن هم برخی تحولات منطقه‌ای بود، در نهایت مقرر شد سفر به مسکو با قدری تاخیر انجام شود و امروز سفر به آنکارا صورت می‌گیرد.(+)
حسین امیرعبداللهیان ۲۸ اسفند ماه ۱۴۰۱ در نشست خبری با خبرنگاران از سفرش به مسکو خبر داد و گفت: در گفت‌وگو با جوزپ بورل مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و همچنین از مسیر دیپلماتیک و کانال سفارتخانه‌ها به طرف اوکراینی اعلام کردم که من در هفته آینده برای گفت‌وگوهای دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی به دعوت همتای خودم عازم مسکو هستم و ایران آمادگی دارد به تلاش‌هایش برای توقف جنگ و از سرگیری مذاکرات ادامه دهد و آمادگی خودمان را در خصوص هرگونه ابتکار و پیشنهادی که اوکراین برای خروج از این بحران داشته باشد، اعلام کردیم و منتظر پاسخ طرف اوکراینی هستیم.
البته وزیر امور خارجه در سومین سفرش به روسیه که شهریور ماه سال گذشته (۱۴۰۱) انجام شد، با یک ابتکار صلح و پیام مهم به مسکو رفته بود.
رئیس دستگاه دیپلماسی سه‌شنبه شب هشتم شهریور ماه ۱۴۰۱ و قبل از عزیمت به مسکو در جمع خبرنگاران هدف اصلی از این سفر را تلاش برای حل بحران اوکراین بر اساس درخواست به عمل آمده از جمهوری اسلامی ایران خواند و توضیح داد: برخی از طرف‌های اروپایی از جمهوری اسلامی ایران درخواست دارند که در بحران اوکراین وارد شود و به کاهش درگیری‌ها، بازگشت شرایط در میز مذاکره و توقف جنگ کمک کند. لذا یکی از اهداف اصلی سفر تلاش جمهوری اسلامی ایران برای کمک به پایان این وضعیت در اوکراین است.
گفتنی است، دو سفر قبلی امیرعبداللهیان به مسکو در مهر ماه و اسفند ۱۴۰۰ انجام شد. وی در نخستین سفر بعد از تصدی این سمت ۱۳ مهر ماه ۱۴۰۰ وارد مسکو شد و ۱۴ مهر ماه با همتای روس خود دیدار و گفت‌وگو کرد. دومین سفر نیز در ۲۴ اسفند ماه همان سال انجام شد و امیرعبداللهیان سفری چند ساعته به فدراسیون روسیه داشت و با لاوروف دیدار کرد و به رایزنی درباره مسائل دوجانبه، تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی و مذاکرات وین پرداخت. رئیس دستگاه دیپلماسی در سفر اواخر دی ماه ۱۴۰۰ آیت‌الله رئیسی به مسکو نیز وی را همراهی کرد. گفتنی است سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه هم در اول و دوم تیر ماه ۱۴۰۱ سفری دو روزه به تهران داشت و آنگونه که امیرعبداللهیان در نشست خبری روز چهارشنبه نهم فروردین ماه سالجاری در مسکو بیان کرد منتظر سفر لاوروف به تهران است تا سند همکاری‌های راهبردی و بلندمدت بین دو کشور به امضا برسد.
البته امیرعبداللهیان و لاوروف ۲۲ اسفند ماه سال گذشته و قبل از انجام سفر فروردین ماه امسال نیز تلفنی با یکدیگر گفت‌وگو کردند.وزیر امور خارجه روسیه در این گفت‌وگو، از توافق حاصل شده بین جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی برای از سرگیری روابط فیمابین استقبال کرد و آخرین تحولات اوکراین هم از دیگر موضوعات مورد گفت‌وگوی دو وزیر امور خارجه بود که امیرعبداللهیان در این گفت‌وگو دیدگاه اصولی جمهوری اسلامی ایران در زمینه تمرکز بر راه‌حل سیاسی و گفت‌وگو را مورد تأکید قرار داد.
* حضور در مسکو برای چهارمین بار
پیش از ظهر روز چهارشنبه نهم فروردین ماه سالجاری حسین امیرعبداللهیان در محل وزارت خارجه روسیه با سرگئی لاوروف دیدار کرد و در این دیدار امیرعبداللهیان دیدگاه‌های کشورمان در خصوص تحولات اوکراین، فلسطین، یمن و قفقاز جنوبی را تشریح کرد و با تأکید بر لزوم حل و فصل سیاسی بحران در قفقاز جنوبی، بار دیگر مخالفت جمهوری اسلامی ایران با هرگونه تغییرات ژئوپلتیکی در این منطقه را مورد اشاره قرار داد. وزیر امور خارجه همچنین با بیان اینکه مناسبات ایران و روسیه در مسیر درست خود و رو به پیشرفت است، ابراز امیدواری کرد که در کمتر از یک ماه آینده بخش حقوقی وزارت خارجه دو کشور ویرایش نهایی معاهده راهبردی همکاری‌ها را انجام دهند.
لاوروف هم با اعلام حمایت روسیه از احیای برجام، از رویکرد آمریکا در خصوص این توافق انتقاد و بر لزوم رفع کامل تحریم‌های ایران تأکید کرد. وزیر خارجه روسیه همچنین با انتقاد از اقدام غرب در تسلیح اوکراین به انواع سلاح‌ها، اتهامات آمریکا و اروپا علیه ایران در خصوص اوکراین را رد کرد و گفت: اوکراین هیچ دلیل اثبات کننده‌ای در خصوص این ادعاها ندارد و روسیه قبلا پاسخ این ادعاها را رسما داده و این ادعاها را رد کرده است.
پس از آن وزرای خارجه در نشست خبری به تشریح رایزنی‌های انجام شده پرداختند.
لاوروف در این نشست ضمن تأکید بر لزوم اجرایی شدن برجام، تصریح کرد: «روسیه و ایران در این نظر که هیچ جایگزینی برای برجام وجود ندارد، اجماع دارند. ما خواستار از سرگیری قطعنامه سازمان ملل در مورد توافق هسته‌ای هستیم و جهان منتظر بازگشت آمریکا به تعهداتش است».
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران هم در نشست خبری مشترک با همتای روس خود گفت که ایران از ایده رئیس جمهور چین در خصوص اوکراین استقبال کرده است.
امیرعبداللهیان همچنین عنوان کرد: پیشرفت‌های خوبی را در حوزه همکاری‌های دوجانبه بین دو کشور شاهد هستیم. شاید در شروع مرحله جدید همکاری‌های ایران و روسیه درک متقابل بخش‌های خصوصی و بخش‌های دولتی از موضوع همکاری‌های متنوع یک ضرورت بود. از این مرحله به خوبی عبور کردیم و امروز در پروژه‌های مختلف و متنوع دو طرف فعال هستند.امروز به صراحت می‌توانیم از پیشرفت خوب در همکاری‌های همه جانبه با تمرکز بر موضوعات اقتصادی و تجاری بین دو کشور سخن بگوییم و هر دو طرف از روند رو به پیشرفت همکاری‌ها در زمینه‌های مختلف ابراز رضایت داریم.
وی درباره اتفاقاتی که در روزهای اخیر در منطقه شرق فرات رخ داده و ادعاهای بی اساسی که آمریکا در این خصوص درباره ایران مطرح کرده، گفت: آمریکایی‌ها قبل از اینکه اسنادی را برای اثبات ادعای خود ارائه دهند، قضاوت‌های عجولانه و رفتار شتاب زده‌ای را مرتکب می‌شوند. ما به دنبال درگیری و ایجاد تنش نیستیم. ایران همواره نقش سازنده و مثبت در کمک به صلح، ثبات و امنیت پایدار در منطقه داشته است و در خصوص اتفاقات در شرق فرات، پاسخ ما به طرف آمریکایی روشن و قاطع بود.
برگزاری نشست معاونان وزرای خارجه ایران، روسیه، ترکیه و سوریه در هفته آینده در مسکو، اینکه تداوم تنش در منطقه قفقاز را به نفع جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان نمی‌دانیم، هرگونه تغییر در ژئوپلتیک منطقه را با هر توجیهی که باشد مردود می‌دانیم، دیدار با وزیر خارجه عربستان بزودی و ... از جمله مواردی بود که امیرعبداللهیان در این نشست به آن اشاره کرد. (اینجا بخوانید)
حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه چهارشنبه شب نهم فروردین ماه و در پایان این سفر و در توئیتر نوشت: امروز در مسکو گفت‌وگوی مهم و نتیجه‌بخش با آقای لاوروف در موضوعات دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی داشتم. پیگیری توافقات روسای جمهور و تبادل نظر در مورد معاهده جامع و همکاری‌های بلندمدت. حضور در کمیسیون روابط خارجی دوما و در پایان افتتاح خدمات صدور کارت ملی هموطنان ایرانی در سفارت.
* حضور در دوما؛ استقبال از توافق ایران و عربستان
رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران همچنین در ادامه این سفر با رئیس و اعضای کمیسیون روابط خارجی و نیز نایب رئیس دومای روسیه در محل دوما دیدار و گفت‌وگو کرد. « اسلوتسکی» رئیس کمیسیون روابط خارجی دومای روسیه در دیدار امیرعبداللهیان با اشاره به اتهامات مطرح شده از سوی اوکراین و برخی طرف‌های غربی در خصوص استفاده از پهپادهای ایرانی علیه اوکراین گفت: اوکراین، آمریکا و اروپا هیچ دلیل اثبات کننده‌ای برای استفاده از پهپادهای ایرانی در جنگ اوکراین ندارند و آنها از این ادعا به عنوان یک بهانه برای دیگر اهداف سیاسی خود استفاده می‌کنند.
وی همچنین اظهار داشت: توافق ایران و عربستان برای از سرگیری روابط دو کشور تاریخی است و بر امنیت کل منطقه تاثیر مثبت دارد و ما از آن حمایت می‌کنیم.
وزیر امور خارجه کشورمان نیز در این دیدار در خصوص برجام نیز گفت: احیای برجام با پایبندی کامل تمامی طرف‌ها به تعهدات خود و رفع کامل تحریم‌ها علیه ایران، اولویت ماست و ما در این زمینه مسؤولانه عمل کردیم و پایبندی خود را به مذاکره برای احیای برجام نشان دادیم، اما دولت آمریکا هنوز نتوانسته در این زمینه تصمیم بگیرد.
امیرعبداللهیان با تأکید بر صلح آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان، اظهار داشت: گفت‌وگوهای رو به جلویی با آقای گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داشتیم و مایل هستیم در چارچوب این گفتگوها، ادعاهای بی‌اساس در خصوص فعالیت‌های صلح آمیز هسته‌ای ایران رفع شود.
حسین امیرعبداللهیان پس از دیدار با رئیس و اعضای کمیسیون روابط خارجی دومای روسیه در جمع خبرنگاران گفت: گفت‌وگوهای مهمی انجام شد. تصویب معاهده همکاری‌های بلندمدت و راهبردی ایران و روسیه در پارلمان‌های دو کشور از جمله موضوعات مورد گفت‌وگو بود. در هفته‌های آینده شاهد امضای این معاهده توسط مقامات وزارت خارجه دو کشور و تصویب آن در دوما و مجلس شورای اسلامی خواهیم بود.
وزیر امور خارجه همچنین در مراسم افتتاح سامانه صدور کارت ملی هوشمند در سفارت ایران در مسکو شرکت کرد و در اظهاراتی گفت: امیدوارم این خدمات جدید به ایرانیان مورد رضایت آنها باشد و تردد آنها را به ایران و توجهشان به سرزمین مادری را بیش از پیش افزایش دهد.
سفر امیرعبداللهیان به مسکو در حالی انجام شد که مدتی است ادعاهای بی اساسی درباره استفاده روسیه از پهپادهای ایرانی در جنگ اوکراین از سوی اوکراین، آمریکا و تعدادی از کشورهای اروپایی مطرح می‌شود. جمهوری اسلامی ایران و همچنین فدراسیون روسیه به کرات این ادعاها را رد کرده‌اند. در نشستی هم که با حضور تیم‌های نظامی و سیاسی ایران و اوکراین در مسقط برگزار شد، طرف اوکراینی سندی مبنی بر صحت این ادعا ارائه نکرد. البته آنگونه که حسین امیرعبداللهیان بیان کرده ایران آماده برگزاری دور بعدی این نشست است، ولی طرف اوکراینی هنوز به این درخواست پاسخی نداده است. گفتنی است همکاری نظامی ایران و روسیه نیز مدتی است که خاطر غربی‌ها را آزرده است و نسبت به این موضوع بارها ابراز نگرانی کرده‌اند. در همین خصوص ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه ۱۵ اسفند ماه در نشست هفتگی با خبرنگاران بار دیگر ادعاهای مطرح شده درباره استفاده از پهپادهای ایرانی در جنگ اوکراین را مسئله سازی با انگیزه سیاسی خواند و تصریح کرد: کسی نمی‌تواند ایران را به دلیل داشتن رابطه با روسیه در حوزه نظامی و دفاعی مؤاخذه کند. آنچه در ارتباط با پهپادها مطرح شد ادعای آنهاست. وزیر خارجه توضیح داد تعداد پهپادهایی که ما داده بودیم، ماه‌ها قبل از شروع جنگ اوکراین بوده است. دولت روسیه هم اعلام کرده ما از پهپادهای ایرانی استفاده نکردیم. طرف مدعی یعنی اوکراین و طرف غربی هیچ مدرک مستدل و مستندی در تایید ادعای خود ارائه نکردند. نشستی هم در مسقط برگزار شد، ولی طرف اوکراینی نتوانست مستنداتی در این خصوص ارائه کند. از نظر ما این مسئله نیست، بلکه مسئله سازی با انگیزه‌های سیاسی است. در حالی که طرف‌های مشخصی میلیاردها دلار تسلیحات و تجهیزات به یک طرف جنگ صادر می‌کنند. در این خصوص شاهد اظهارات یک مقام اروپایی بودیم که گفته تاکنون اتحادیه اروپا بیش از ۶۰ میلیارد دلار تسلیحات و تجهیزات به اوکراین صادر کرده است. آنها ایران را متهم می‌کنند به چیزی که تا الان نتوانستند راجع به ادعای خود سند و مدرکی ارائه کنند./فارس